ความหมายของการบริหารรัฐกิจ

ความหมายของ “การบริหารรัฐกิจ” (Public Administration)

            Felix A. Nigro ได้ให้คำนิยาม (definition) ของคำว่า “Public Administration” ไว้ว่า หมายถึง

1.พลังของกลุ่มที่ร่วมมือร่วมแรงร่วมใจกันในหน่วยงานของราชการ

2.เป็นการดำเนินงานที่ครอบคลุมการใช้อำนาจอธิปไตยทั้ง 3 สาขา คืออำนาจบริหาร นิติบัญญัติ และตุลาการ ตลอดจนความเกี่ยวข้องสัมพันธ์ระหว่างอำนาจทั้งสามนั้น

3.มีบทบาทสำคัญในการกำหนดนโยบายของรัฐ และดังนั้นจึงเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการทางการเมือง

4.มีความแตกต่างในลักษณะที่สำคัญหลายประการจากการบริหารงานธุรกิจของเอกชน

5.มีความเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับบรรดากลุ่มธุรกิจเอกชน (private groups) และบุคคลต่าง ๆ (individual) ในการจัดทำบริการในด้านต่าง ๆ ให้แก่ชุมชน (community)

White ได้ให้นิยามความหมายอย่างกว้างที่สุดว่าการบริหารรัฐกิจนั้นประกอบด้วยการปฏิบัติการทั้งปวงซึ่งกระทำโดยมีจุดมุ่งหมายที่จะให้นโยบายแห่งรัฐบรรลุผลสำเร็จหรือนำมาบังคับใช้ได้ผล

Simon ได้ให้หมายความไว้ว่า การบริหารรัฐกิจในความหมายที่ใช้กันอยู่โดยทั่วไปนั้น หมายถึงกิจกรรมทั้งปวงของฝ่ายบริหารไม่ว่าจะเป็นการปกครองส่วนกลาง การปกครองมลรัฐ หรือการปกครองส่วนท้องถิ่น ที่สำคัญก็คือไม่รวมเอางานของฝ่ายนิติบัญญัติและตุลาการเข้าไว้ด้วย

จากความหมายของนักวิชาการดังกล่าวอาจกล่าวได้ว่าการบริหารรัฐกิจ (public administration) นั้น เป็นการดำเนินงานของทางราชการเพื่อให้เป็นไปตามนโยบายของรัฐที่เอาการใช้อำนาจนิติบัญญัติและตุลาการเข้าไว้ด้วย (แต่มีแนวความคิดของนักวิชาการบางคน เช่น Nigro เห็นแตกต่างออกไปจาจากนักวิชาการอื่นในเรื่องนี้)

Public Administration ในฐานะที่เป็นศาสตร์ (Science) และในฐานะที่เป็นศิลป์ (Art)

คำว่า public administration นั้น อาจจะมองได้เป็น 2 ด้าน คือมองในด้านของการปฏิบัติงาน (public administration as an activity) เรียกว่าเป็นการบริหารราชการ การบริหารรัฐกิจ การบริหารสาธารณสุข หรือการบริหารสาธารณะก็เรียก กับมองในด้านของการเป็นสาขาวิชาการ (public administration as a field of study) ซึ่งหมายเฉพาะวิชารัฐประศาสนศาสตร์ หรือวิชาการบริหารรัฐกิจ อันเป็นวิชาที่ว่าด้วยการบริหารงานของรัฐ

เมื่อมองในด้านของการเป็นวิชาการนั้น public administration เป็นสาขาวิชาแขนงหนึ่งเรียกว่าวิชารัฐประศาสนศาสตร์หรือวิชาการบริหารรัฐกิจ ซึ่งเป็นวิชาที่ว่าด้วยการบริหารงานของรัฐ เป็นศาสตร์หรือวิชาการ (science) อันรวบรวมเป็นระบบ (systematic) มีหลักการ มีกฎเกณฑ์ที่สามารถศึกษาได้และนำถ่ายทอดให้ความรู้กันได้

เมื่อมองในด้านของการปฏิบัติงาน public administration หรือการบริหารราชการ การบริหารรัฐกิจ การบริหารสาธารณกิจ หรือการบริหารสาธารณะ หมายถึงการใช้ศิลปะ (art) ในการอำนวยงาน จัดให้มีการร่วมมือประสานงาน และควบคุมคนจำนวนมากเพื่อให้ได้ผลงานบรรลุจุดมุ่งหมายหรือวัตถุประสงค์บางประการที่ตั้งไว้ โดยนักบริหารจะต้องใช้ความสามารถที่จะนำเอาทรัพยากรในการบริหารมาใช้ในระบบการบริหารเพื่อให้งานบรรลุผลสำเร็จตามวัตถุประสงคืที่ต้องการ คือการทำให้นโยบายแห่งรัฐบรรลุผลสำเร็จเป็นจุดหมายปลายทาง ทั้งนี้จะต้องอาศัยความรู้ ความสามารถ ประสบการณ์ (experience) และทักษะ (skills) ของนักบริหารแต่ละคนเข้ามาเป็นเครื่องช่วย

public administration แม้จะแยกมองได้ว่าเป็นศาสตร์ (science) และเป็นศิลป์ (art) ก็ตาม แต่ก็มีความสัมพันธ์กันอย่างยิ่ง เพราะการบริหารรัฐกิจจะมีประสิทธิภาพ ถ้าหากว่านักบริหารมีความรู้ในวิชาการบริหารรัฐกิจหรือรัฐประศาสนศาสตร์อันจะช่วยให้เกิดความฉลาดปราดเปรื่อง (intelligence) ในการบริหารงาน โดยธรรมชาติแล้วไม่ว่าจะมีคุณลักษณะของนักบริหารอยู่อย่างเลอเลิศหรือไม่ก็ตาม การศึกษาถึงวิธีการบริหารงานที่ถูกต้องจะช่วยให้เป็นนักบริหารที่ดีขึ้นกว่าเดิม โดยนำเอาหลักวิชการไปประยุตก์หรือปรับใช้กับการปฏิบัติงานของตนให้ผลงานมีคุณค่ายิ่งขึ้น อันเรียกได้ว่าเป็นผู้มีศิลป์ในการบริหาร